De witte roos

Inleiding

De Rozenoorlogen tussen de huizen van York en Lancaster krijgen in onze schoolboeken en lessen niet meer dan hoogstens twee alinea’s toebedeeld. Kan ook moeilijk anders, gezien de omvang van de leerstof. Toch is het een van de bloedigste episodes uit de Engelse geschiedenis: gedurende twee generaties is hier gevochten met een verbetenheid, een betere zaak waardig. Zowat de hele oude Engelse adel werd uitgemoord, duizenden gewone mensen vielen als slachtoffers, verwoesting van velden, gewassen en huizen teisterde het hele land. En dat alles om de eerzucht van enkele families te bevredigen.

De witte roos is het derde boek van een trilogie over de Rozenoorlogen, van de Engelse literatuurhistorica Philippa Gregory (1954). Gaat over Jacquetta Woodville, de moeder van Elizabeth uit het eerste deel. Chronologisch volgen de drie romans elkaar dus niet op, maar ze zijn wel met elkaar vervlochten. In de tiendelige BBC-reeks (2013) zijn de drie boeken samengebracht onder de titel van het eerste deel The White Queen
Na uitzending op de BBC tijdens de zomer, komt de reeks najaar 2013 bij ons op de televisie. Dan volgt zeker een recensie op deze site.

De flapteksten en de auteur (in interviews) beklemtonen in alle toonaarden dat ze de Rozenoorlogen wil beschrijven vanuit het standpunt van de vrouwelijke hoofdpersonen. Sterke vrouwen, stuk voor stuk.
Sommigen zijn door de overlevering en de geschiedschrijving onrechtvaardig behandeld. De roddelblaadjes-op-perkament waren dodelijk, zoniet al heel letterlijk, dan toch om de reputatie en nagedachtenis van iemand voor eeuwen te bezoedelen en op de mesthoop van de geschiedenis te deponeren.

Sterke vrouwen? Zou ze geen van allen in mijn huis willen. Van mij krijg je ze stuk voor stuk cadeau: bekrompen, bloeddorstige feeksen, eergierig en barstend van hoogmoed. Zoals ze misschien in werkelijkheid waren. Lezers, prijs je gelukkig dat je niet met een van hen getrouwd bent. Want zij zijn, meer dan de mannen die hun oorlogen voeren, verantwoordelijk voor stromen bloed, dood en ellende. Alsof Bruegel hen schilderde in zijn huiveringwekkende Triomf van de dood uit 1562.

Inhoud

Al in 1430 trekt Jacquetta van Luxemburg (1416-1472) de aandacht van de oudere Engelse hertog van Bedford. Nadat zijn vrouw in 1433 is gestorven, vraagt hij Jacquetta ten huwelijk. In de huwelijksnacht zegt hij dat hij haar niet wilde om haar schoonheid, maar om haar voorspellende gave.
Langzaam krijgt Jacquetta een hechter contact met hun schildknaap Sir Richard Woodville. Als Bedford in 1435 sterft,laat hij Jacquetta achter als negentienjarige weduwe. Kort daarop tart ze de conventies, trouwt Woodville. Toch wordt ze in 1445 om haar Franse contacten ingezet als koning Hendrik VI trouwt met Margaretha van Anjou. Ze wordt vertrouwelinge van de nieuwe koningin, maar met haar zesde zintuig ziet ze dat dit koningshuis zal verliezen. Daarom zet ze haar dochter Elizabeth Woodville aan om de York-koning Edward IV te verleiden. Het vervolg is beschreven in het eerste deel van deze reeks: De Rozenkoningin.

Bijlagen

Bijlage 1. Verfilming.
Bijlage 2. Margaretha van York
Bijlage 3. Gruuthuse
Bijlage 4. William Caxton en Margaretha van York
Bijlage 5. Skelet van Richard III gevonden
Bijlage 6. De wever en de eeuwigheid.

Bijlage 7. Heksen, hermelijn, hoogmoed & onmondige vrouwen

De hele Rozenoorlogcyclus

Gregory, Philippa, De rozenkoningin, (The White Queen), Amsterdam, De Boekerij, 2010, Gregory, Philippa, De roos van Lancaster, (The Red Queen), Amsterdam, De Boekerij, 2011. Gregory, Philippa, De witte roos (Lady of the Rivers), Amsterdam, De Boekerij, 2012.Gregory, Philippa, Dochters van de Roos, (The Kingmaker’s Daughter) Amsterdam, Meulenhoff, 2014 . Lees ook liefst eerst: Josephine Tey, Een koninkrijk voor een moord

Jos Martens, 4 november 2013