Artikelen Histoforum Lesmateriaal Community Vaklokaal
ColumnsIn de rubriek columns verschijnt op ongeregelde tijden een column over didactische of historische zaken. |
Albert van der Kaap, Enschede, albert@vanderkaap.org
E-learning
Ict kan het onderwijs ingrijpend veranderen. Docenten
kunnen al hun opdrachten in de vorm van studiewijzers en
werkschema's op internet zetten. Zij kunnen via websites
en e-mail met hun leerlingen communiceren. Leerlingen
kunnen de door hen behaalde resultaten voor toetsen en
werkstukken op internet inzien. Middels chipkaarten kan
de aan- en afwezigheid van leerlingen worden
geregistreerd. En wat te denken van de mogelijkheden van
e-learning. Leren op afstand (de leerling hoeft er de
deur niet meer voor uit) biedt ongekende mogelijkheden.
Het hele curriculum staat op internet. Niet alleen de
teksten en de opdrachten, maar ook alle
instructielessen. De beste docenten van Nederland
krijgen gelegenheid lessen vorm te geven met behulp van
beeld en geluid. De voordelen zijn duidelijk, de
kwaliteit van de lessen is optimaal en niet afhankelijk
van de stemming of kwaliteit van de individuele docent
en elke leerlingen kan een les net zo vaak bekijken als
hij wil en als het een beetje meezit kan hij ook nog
eens zappen naar een andere docent die het weer net iets
anders uitlegt. Maar het grootste voordeel is misschien
wel dat je veel minder hoog opgeleide docenten nodig
hebt.
Maar wacht eens even. Er bestaat toch al tientallen
jaren de mogelijkheid om de beste leraren van Nederland
hun lessen op video vast te laten leggen. Er bestaat
toch al even lang de mogelijkheid om beeld en geluid te
combineren. Maar hoe vaak wordt de video werkelijk in de
klas gebruikt als docent vervangend leermiddel. Hoe vaak
zegt de docent tegen zijn leerlingen: volg de videoles
en maak daarna de opdrachten; mocht je mijn hulp nodig
hebben, dan ben ik bereikbaar op mijn werkkamer?
(werkkamer????) Hoe vaak worden op deze manier
begeleidend onderwijs assistenten ingezet, terwijl de
docent ondertussen nieuwe lesmodules zit uit te denken
of werkstukken zit te corrigeren?
De video heeft duidelijk niet gebracht wat je ervan zou
kunnen en mogen verwachten. De vraag waarom niet is niet
zo eenvoudig te beantwoorden. Je hebt in ons land al
snel de neiging te zeggen dat het wel weer een kwestie
van geld zal zijn, maar dat is te gemakkelijk. Je kunt
lessen met behulp van een beamer in grote collegezalen
voor een heel leerjaar tegelijk projecteren. De winst is
dan snel uitgerekend. De tijd was er nog niet rijp voor,
misschien is dat wel het antwoord. Maar is deze tijd met
zijn vele buitenschoolse verleidingen wel geschikt om de
leerling een grote mate van verantwoordelijkheid te
geven voor zijn eigen leerproces? Nam de school
'vroeger' niet een veel belangrijker plaats in het leven
van kinderen in dan tegenwoordig? Zeker kinderen zijn
mondiger geworden, willen en kunnen meer
verantwoordelijkheid dragen, maar geldt dat ook voor
schoolse zaken? Zou er sinds de dagen van Socrates, die
in een één op één situatie, een onderwijsleergesprek
aanging werkelijk zo veel zijn veranderd in de relatie
docent-leerling.
Ik heb niets tegen het gebruik van de vele mogelijkheden
van ict, integendeel zelfs en deze site is er het bewijs
van. Maar ict zal een hulpmiddel voor de docent moeten
zijn en geen vervanger van de docent. Het lijkt me een
illusie te denken dat leerlingen voor 10 vakken
intrinsiek gemotiveerd kunnen raken. En even
onwaarschijnlijk lijkt het mij dat zij de volledige
verantwoordelijkheid voor hun leerproces willen en
kunnen nemen. De docent zal daarom met zijn vakkennis en
vooral ook zijn bevlogenheid de centrale rol blijven
spelen in het motiveren, instrueren en begeleiden van
leerlingen. In een interview met Michael Zeeman zei
Umberto Eco over het schrijven van een boek: 'Het is net
als met college geven, je moet een goede performance
hebben anders blijven de studenten weg. Ieder college is
een theatervoorstelling. Je moet je publiek verleiden'.
(Volkskrant bijlage, 28 april 2001)
Als dat al voor studenten geldt die slechts één vak,
naar eigen keuze, studeren, dan toch zeker ook voor
leerlingen van een middelbare school.
Columns
Columns
Copyright: Albert van der Kaap