Powerpoint

Artikelen Histoforum Lesmateriaal Community Vaklokaal

Columns

In de rubriek columns verschijnt op ongeregelde tijden een column over didactische of historische zaken.

Albert van der Kaap, Enschede, albert@vanderkaap.org

Powerpoint

Powerpointless, powerpoint poisoning. Twee begrippen, het ene haast verontschuldigend, het andere fraai allitererend, maar vol venijn. Eigenlijk kun je, zo krijg je bij deze begrippen het gevoel, maar beter direct stoppen met het gebruik van powerpoint. Zonder deze conclusie direct te onderschrijven kun je, denk ik, gerust stellen dat powerpoint de meest misbruikte tool van Microsoft is.

Er zijn zelfs al bedrijven die hun personeelsleden verbieden er gebruik van te maken. Zij steken teveel tijd in de fraaie vormgeving van zo'n presentatie. En, wat natuurlijk nog veel belangrijker is, bij veel gebruikers overschaduwt de presentatie de spreker. Je moet er toch niet aan denken, meent Cliff Nass, associate professor of communication aan Stanford University, dat Martin Luther King powerpoint had gebruikt in zijn 'I have a dream' rede.

95% van de sprekers vegen hun aantekeningen op een hoop en zetten ze op het scherm, klaagt Princeton professor in de retorica Nick Morgan. Zich gesteund weten door de tekst, op het scherm steken mensen minder tijd in het voorbereiden van een goede presentatie. De powerpoint fungeert als een soort rollator, waaraan de spreker zich krampachtig vastklampt om maar niet te struikelen over zijn woorden. Het gezicht van de spreker is dan ook vaak meer gericht op het scherm dan op zijn publiek.

Een spreekbeurt, inleiding, presentatie is een performance. Verpest die niet door powerpoint te gebruiken als een autocue (teleprompter). Je neemt de illusie weg, want het publiek ziet, wat jij ziet. Als je een geheugensteuntje nodig hebt, schrijf dan trefwoorden of een schema op een velletje papier, dat alleen jij kunt zien. Er is een eenvoudige manier om te testen of je powerpoint goed is. Laat hem zien aan iemand die je taal niet begrijpt. Voor het lezen van teksten is er namelijk een veel beter medium dan een powerpoint, namelijk papier. Als je powerpoint gebruikt in een lezing hou er dan altijd rekening mee dat de techniek je in de steek kan laten. Je lezing moet ook doorgaan als je geen gebruik kunt maken van powerpoint.

William Easterly, hoogleraar economie aan de universiteit van New York, expert in 'presentation software' en het jargon dat gebruikt wordt door y "social entrepreneurs" heeft de beroemde 'I have a dream' speech Van M.L.KIng 'verbeterd' door een powerpoint presentatie te maken.

Toch zijn er ook mensen die een lans breken voor powerpoint. Zij wijzen erop dat slechte sprekers hun gedachten er beter vorm mee kunnen geven. Bovendien biedt een powerpoint presentatie het publiek een visuele bron van informatie waardoor zij efficiënter leren dan wanneer zij alleen maar luisteren. Ook Mike Campbell noemt dit een voordeel, maar hij voegt er in USA Today (1999!) wel aan toe dat men er afhankelijk van wordt, net als van heroine of van koffiedrinken bij Starbucks.

De universiteit van New South Wales bracht echter aan het licht dat powerpoint en de 'human animal' niet de de beste maatjes zijn. Onze hersenen zijn niet geschikt om gelijktijdig zowel gesproken als geschreven woord of grafieken op te nemen.

Is het dus de hoogste tijd om powerpoint bij het oud vuil te zetten? Dat lijkt me eerlijk gezegd wat voorbarig al valt er veelal nog heel veel aan het gebruik ervan te verbeteren. Wat er allemaal mis kan gaan legt komiek Don McMillan uit in een filmpje dat u op YouTube kunt bekijken.

Tips:

Beperk de hoeveelheid informatie per slide
Bedenkt dat powerpoint een tool is voor visuele communicatie
Beperk de hoeveelheid tekst
Gebruik geen hele zinnen
Kies het juiste lettertype en de juiste lettergrootte (24-28 points)
Gebruik zo weinig mogelijk verschillende lettertypes
Gebruik geen hoofdletters
Gebruik geen interpunctie
Taalvouten zijn dodelijk
Overdaad aan opsommingen (bullit points) schaadt
Als je kleur gebruikt, gebruik dan verantwoorde kleurencombinaties
Vermijd ergerlijke geluiden
Beperk animaties (pointless-motion)
Kies afbeeldingen met zorg, gebruik zo weinig mogelijk clip art

Probeer bij het maken van een powerpoint presentatie eens te denken als een filmmaker:

Zoek om te beginnen naar echte sleutel afbeeldingen.
Denk in beeldkaders (frames).
Schrijf je powerpoint niet in een scherm met maar één slide, maar met minimaal zes slides. Je kunt zo veel beter het effect van de presentatie op het publiek beoordelen
Print je presentatie uit en hang hem aan de muur. Op die manier kun je er af en toe eens met een frisse blik naar kijken en collega's kunnen er commentaar opgeven
Blijf het aantal slides halveren vanuit de gedachte 'In der Beschränkung zeigt sich der Meister'

Powerpoint in het onderwijs

In het onderwijs wordt door leerlingen veelvuldig van powerpoint gebruik gemaakt. Bijvoorbeeld om de resultaten van een onderzoek te presenteren. Leerlingen trappen dan vaak in alle, hiervoor genoemde, valkuilen. In alle jaren die ik voor de klas stond heb ik eigenlijk maar één geweldige powerpoint presentatie gezien. Twee meisjes hadden voor het vak KCV een soort mini-documentaire gemaakt met afbeeldingen, filmpjes en liederen, waar het publiek zonder nadere toelichting naar kon kijken.

Ook voor docenten kan powerpoint wel degelijk een zinvol hulpmiddel zijn bij een klassikale instructie. Belangrijk is dan wel dat de docent zich afvraagt wat de toegevoegde waarde ervan is. Zo wordt een presentatie sterker als het een hulpmiddel is voor de leerlingen in plaats van een steun voor de docent. Dat kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van relevante, functionele afbeeldingen of schema's en grafieken. Op internet zijn hiervan mooie voorbeelden te vinden. Bijvoorbeeld de zeer informatieve presentatie van classicus Leo Geilenkirchen over de Romeinse stad of het zeer bruikbare lesmateriaal van Bas van der Meijden over jagers en boeren in de prehistorie. Van de hand van deze docent van Hogeschool Windesheim zijn ook prachtige powerpoints over het Romeinse leger, het bijzondere van de Grieken, Griekse bouwstijlen en de groei van het Romeinse Rijk.

Klik hier voor meer goede powerpoint presentaties

Bronnen:

Columns