Columns In de rubriek columns verschijnt op ongeregelde tijden een column over didactische of historische zaken.

Albert van der Kaap, Enschede, albert@vanderkaap.org      

Buitenhuizen en plaggenhutten

In 2005 pleitte de Onderwijsraad in haar rapport De stand van educatief Nederland voor een canon die zou moeten bestaan uit 'die waardevolle onderdelen van onze cultuur en geschiedenis die we via het onderwijs aan nieuwe generaties willen meegeven'.

 Zo'n canon kwam er en sinds augustus 2010 moet deze canon in het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs onderwezen worden als 'uitgangspunt ter illustratie'. De canon moet, aldus de nota van toelichting bij het Besluit waarin dit wordt bepaald, bijdragen aan het verhaal dat Nederland over zichzelf wil vertellen aan nieuwe generaties.

Eén van de canonvensters is Buitenhuizen, Waarom heeft dit item een plaats gekregen in de canon. 'De concentratie van buitenhuizen langs de Vecht illustreert', volgens de website http://entoen.nu de enorme rijkdom van Amsterdam in de Gouden Eeuw'. In de versie voor kinderen luidt de toelichting: 'Een rijke Amsterdammer uit de Gouden Eeuw liet het bouwen als zijn buitenhuis. Dit ‘buiten’ was zijn vakantiehuisje voor de zomer. Even terug naar de natuur, al was dat wel een enorme verhuizing. Hij nam namelijk zoveel mee dat er een trekschuit aan te pas kwam! 'Deine Sorgen mochte Ich haben', zoals de Duitsers zo mooi zeggen.

 

Maken deze zomerhuisjes van rijke Amsterdammers deel uit van het verhaal dat wij aan volgende generaties willen vertellen? In ieder geval niet aan mijn kinderen. Als afstammeling van veenarbeiders vertel ik hen liever over de plaggenhutten in het veen van Drenthe en het verhaal dat daar bij hoort. Het verhaal van de arme sloebers die op geen enkele wijze deel hadden aan de welvaart in Holland die het gevolg was van de handel op de Oost en de West. Het verhaal van de veenarbeiders die in één nacht hun armzalige hut in het veen moesten bouwen opdat zij niet meer weggestuurd konden worden zoals Thomas Rosenboom zo fraai beschrijft in zijn roman Publieke werken:

'Opa vouwde een kaart uit op de tafel, trok met zijn vinger de graafgrens en wees toen de plaats aan die hij had uitgekozen: Hoogeveen. In de kom konden wij als gravers niet wonen, maar de peel daarachter gaf vrije vestiging onder het aloude gebruik van het vuur en rook houden. Wat dat inhield las hij voor uit een kleine almanak. Als in de nacht ergens op het veld een hut wordt gebouwd, en er is voor zonsopgang vuur en rook in de schoorsteen, dan is er rechtens geen mogelijkheid meer de bouwer nog van die plaast te verdrijven.'

 

 

Copyright:  Albert van der Kaap