Artikelen over het begin van de Reformatie in het Drentse Gasselte en de eerste predikanten.

Warnerus Emmen (1715-1746)

Van 1 juli 2018 tot haar plotselinge dood op 20 augustus 2019 was mijn vrouw Rosée van der Kaap-Busscher predikant van het Witte Kerkje in Gasselte. In die periode heb ik mij verdiept in de kerkelijke geschiedenis van Gasselte. Op deze pagina's publiceer ik af en toe resultaten van mijn onderzoek.

Inhoud

  1. Magazine: alle artikelen op Histoforum.
  2. Het begin van de Reformatie in Gasselte: Johannes Fabritius.
  3. Bernardus Fabritius, zoon van Johannes.
  4. Lodewijk Fabritius, zoon van Bernardus.
  5. Albertus Conradus Fabritius, broer van Lodewijk.
  6. Warnerus Emmen, schoonzoon van Albertus Conradus.
  7. Helperus Ritzema, opvolger van Warnerus Emmen.
  8. Lucas Schukking, opvolger van Helperus Ritzema.
  9. Albert Jan Hartman, opvolger van Johannes Dijck.
  10. Johannes Bernardus Folkerus Heersprink, opvolger van Albert Jans Hartman.
  11. Barend Sanders, opvolger van Johannes Heersprink.
  12. Roelof Klein, opvolger van Barend Sanders.
  13. Tammo Tammerus Heringa, opvolger van Roelof Klein.
  14. Fokke Christiaan Ydema, opvolger van Tammo Tammerus Heringa.
  15. Wessel Enno Pieter Germs, opvolger van Fokke Christiaan Ydema.
  16. Jelte Boonstra, Wessel Enno Pieter Germs.
  17. Douwe Faber, opvolger van Jelte Boonstra.
  18. Jacob Cornelis Anthonie Nijenhuis Ockhuijsen, opvolger van Douwe Faber.
  19. Gerrit Jacob Mooi, opvolger van Jacob Cornelis Anthonie Nijenhuis Ockhuijsen.
  20. Teunis Adrianus van der Vlies, opvolger van Gerrit Jacob Mooi.
  21. Jelte Oosterhuis, opvolger van Teunis Adrianus van der Vlies.
  22. Jan de Bruijn, opvolger van Jelte Oosterhuis.
  23. Hendrik Fokke Winterwerp, opvolger van Jan de Bruijn.
  24. Gerrit Johannes Romijn, opvolger van Hendrik Fokke Winterwerp.
  25. Anthony Jan Roodzant, opvolger van Gerrit Johannes Romijn.
  26. Johannes Luchies, opvolger van Anthony Jan Roodzant.
  27. Tjeerd van der Bij, opvolger van Johannes Luchies.
  28. Frans Don, opvolger van Tjeerd van der Bij.
  29. De geschiedenis van het Witte Kerkje.
  30. De Weem: pastorie van het Witte Kerkje.
  31. De Spaanse griep in Gasselte (1918).

Warnerus Emmen (1715-1746) 

PDF-versie

Albert van der Kaap en Aafke Huizing

De opvolger van Albertus Conradus Fabritius als dominee in Gasselte was zijn schoonzoon Warnerus Emmen. Hij diende de gemeente 31 jaar, van 26 mei 1715 tot zijn dood op 27 juli 1746.


Warnerus Emmen werd geboren op 11 juni 1682 in Steenwijk als de zoon van Hindrik Emmen (die, zoals de naam al verraadt, geboren werd in Emmen) en Hindrina van IJsselmuiden (geboren in Steenwijk). Hindrik was een zoon van Warner Wolters Mullinga (landbouwer), geboren rond 1618 in Emmen en Margrete Grietje Warners.

 

Hindrik was luitenant in het Staatse leger in Steenwijk en heeft daar zijn vrouw, Hindrina van IJsselmuiden (geboren in Steenwijk) leren kennen. Het Staatse leger was het leger van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van 1575 tot aan de oprichting van de Bataafse Republiek in 1795. De opa van Warnerus, Werner Wolters Emmen was landbouwer in Emmen en schulte van Emmen, Odoorn en Roswinkel.


Warnerus trouwde op 14 mei 1713 in Gasselte (hij was toen kandidaat) met Hasina Johanna Fabritius, geboren op 23 januari 1689 in Gasselte, dochter van Albertus Conradus Fabritius en Machteld Schukking uit Koekange. Kort daarna, op 18 juni 1713 werd hij benoemd tot adjunct en (beoogd) opvolger van zijn schoonvader Albertus Conradus. Op 18 april 1715 keurden Drost en Gedupteerden goed dat hij schoonvader zou opvolgen en op 26 mei 1715 werd hij in het ambt van predikant bevestigd.


Kinderen
Warnerus en Hasina kregen zes kinderen, Henrina Machteld, de tweeling Hinderina en Machteld, Anna, Albertus en Hendrikus.


Kinderen van Warnerus en Hasina

Henrina Machteld
Henrina Machteld werd geboren op 19 maart 1714 in Gasselte, waar ze een paar maanden later, op 26 juli 1714 overleed.

Hinderina
Hinderina werd gedoopt op 10 december 1724. Hinderina trouwde (1) op 22 april 1752 met Harm Hindriks uit Noordlaren. Hinderina stierf op 20 oktober 1786 in Groningen. Uit dit huwelijk:
• Warnerus Ansing, geboren op 12 augustus 1753 in Noordlaren, overleden op 7 oktober 1817 in Haren (landbouwer, arbeider). Getrouwd (1) op 11 november 1787 in Haren met Reimina Hinderks Nieboer en (2) op 7 november 1813 in Haren met Trijntje Buning. (1)
• Hasina Harms, geboren op 28 september 1758 in Noordlaren, overleden op 29 juni 1765. (2)
Hinderina trouwde (2) op 25 mei 1768 in Groningen met Jan Berents Swart, begraven op 27 juli 1771 in Groningen.

Machteld
Machteld werd gedoopt op 10 december 1724. Zij stierf in 1775.

Anna
Anna werd gedoopt op 13 maart 1726.

Albertus
Albertus werd gedoopt op 1 februari 1728. Hij trouwde op 25 november 1760 in Groningen met Albertje Jans Thijs, geboren in 1741 in Paterswolde en gedoopt op 11 mei 1741 in Eelde, dochter van Jan Thijs en Dina Martens Blokbergen. Albertus trouwde (2) met Diewerke Derks. Hij was molenopzichter in Losdorp (gemeente Bierum). (3)

Henderikus
Henderikus werd gedoopt op 23 december 1731. Hij werd in maart 1752 lidmaat van de kerk te Groningen en werd op 12 september 1753 ingeschreven als theologiestudent aan de Universiteit van Groningen. Hij werd in 1765 proponent en benoemd tot predikant te Nieuwenhoorn. Hij trouwde op 23 september 1763 in Zuidwolde met Egberdina Wiarda, gedoopt op 20 februari 1737 in Groningen en overleden op 26 februari 1823 in Nieuwenhoorn, dochter van dr. Wiardus Wiardi (Havestadt) en Jacoba Aleida van Abcoude. Hendrikus stierf op 3 oktober 1779 in Nieuwenhoorn. Egberdina hertrouwde op 21 januari 1782 in Nieuwenhoorn met Teunis Dubbeldestuyver, geboren in Simonshaven. (4)

Rechtszaak

In 1713 liep er een rechtszaak tussen Warnerus Emmen (namens de erfgenamen van Emmen) en Alpherdus Emmen, voor zich en namens Theodorus en Anna Margaretha Emmen, over de verdeling van de nalatenschap van hun moeder Hendrina van IJsselmuiden. (5) Ook was er een rechtszaak tussen Gerard Verschuur aan de ene kant en de kinderen en erfgenamen van Hendrina van IJsselmuiden aan de andere kant over betaling van een openstaande rekening voor geleverde goederen.


Warnerus en zijn vrouw Hasina zouden allebei op woensdag 27 juli 1746 in Gasselte zijn overleden. (6) De overlijdensdatum van Warnerus is betrouwbaar, maar of dat ook geldt voor zijn vrouw?


Theodorus Emmen

De broer van Warnerus, Theodorus werd geboren in 1690 in Steenwijk. Hij trouwde in 1724 in Gasselte met Frouke Harms. In die plaaats was hij werkzaam als chirurgijn.
In 1734 werd Theodorus door een koopman uit Groningen gevorderd tot betaling van een schuld van 224 gulden. Theodorus had voor dat bedrag gedroogde kruiden gekocht, maar die niet betaald omdat hij niet tevreden was over de kwaliteit. De koopman schakelde een advocaat in en die volgde een procedure uit het Drentse Landrecht. Hij kon volgens dat systeem, na de vordering — de ‘aanpanding’ — het bedrag bij de schulte van Gasselte opeisen — de ‘uitpanding’. (7)

 

 

Veel sterfgevallen in 1742

Sterven er gemiddeld in een jaar zo’n vijf á zes mensen in Gasselte, in 1742 moet Warnerus maar liefst ruim 20 maal de tocht van sterfhuis naar kerkhof maken. Er zijn veel kinderen bij, niet ongewoon in een tijd waarin de kindersterfte sowieso erg hoog was. Het gebeurde geregeld dat kinderen levenloos ter wereld kwamen of op zeer jonge leeftijd stierven.

 

Ouders geven hun kinderen vaak twee of drie keer de naam van een eerder overleden kind.

 

Sommige inwoners van Gasselte kennen we ook alleen omdat hun naam diverse keren voorkomt in het begraafboek. Dit geldt bijvoorbeeld voor Harmen Hendrik Harringa uit Hatzum in Oost-Friesland en zijn vrouw Aleida of Aaltje Buiting. Zij wordt op 11 april 1717 gedoopt in Gasselte als dochter van Harm Buiting van Buinen en Hermanna Hilbing van Gasselte. Harmen en Aleida trouwen op 29 augustus 1742 in Rolde. Waarom ze naar Gasselte komen, en waar ze wonen, staat nergens vermeld. Hun eerste kind wordt te Gasselte gedoopt op 26 april 1744 en Harmannes genoemd, maar al op 1 mei staat in het begraafboek; Op het koor van de kerk begraven het kind van Harmen Hendrik van Hatzum en Aaltien Buiting. Het kind is dus nog geen week oud geworden. Op 20 juni 1745 wordt Harm geboren. Drie maanden later overlijdt de jonge moeder. ‘23 september begraven Alida Buiting, toegenaamd Harringa.’ Ook Harm wordt niet oud, op 15 januari 1746 staat in het begraafboek: heeft de Weledele Hooggeboren heer Harringa sijn soon nadat Mevrouw op Den 23 September 1745 ter aarde besteld was, begraven. [3mnd. Oud].

 

Met de dood van Warnerus Emmen komt er een eind aan de predikantendynastie Fabritius in Gasselte.

 

Noten

 

1. https://gw.geneanet.org/margreetp?lang=en&iz=6143&p=warnerus&n=ansing 
2. https://gw.geneanet.org/dietersh?lang=en&pz=hendrik&nz=dieters&ocz=3&p=hindrina&n=emmen 
3. https://www.arendarends.nl/Eelde%20Genealogie/Eelde/Blokbergen.htm 
4. https://www.joswiers.nl/Havestadt_parenteel.htm 
5. Stadsgericht Steenwijk (document in Historisch Centrum Overijssel).
6. https://gw.geneanet.org/margreetp?lang=fr&iz=6143&p=hasina+johanna&n=fabricius

of https://www.vooroudersonline.nl/tng/register.php?personID=I51404&tree=savenije&generations= 
7. https://oesoldelu.nl/bakker/658.html 

 

Copyright Albert van der Kaap en Aafke Huizing, 2019 

 

  •  

    u