China-handboek 2006

In de wedren naar de Chinese honingpotten zit Nederland in de kopgroep: bedrijven en studenten sinologie zijn er in grote aantallen aanwezig, er is al tien jaar een onderscheiding voor het meest innovatieve Nederlandse bedrijf in China ( China Trader Award), het aantal Chinese bedrijven dat in Nederland een Europees hoofdkwartier of distributiecentrum heeft geopend, is in 2005 verdubbeld van 5 ( 2004 ) naar 11.

In het algemeen hadden trouwens nog nooit zoveel buitenlandse bedrijven Nederland uitgekozen als vestigingsland: 112 tegen 102 in 2004, aldus het CBIN of Commissariaat Buitenlandse Investeringen in Nederland.

De Nederlandse export naar China groeit met 20 à 25 % per jaar. En in 2004 investeerde Nederland voor 140 miljoen euro ginds. De import is even indrukwekkend als in de buurlanden. Winkelketens zoals Blokker verkopen voor 90 % Chinese producten. Het Nederlandse consulaat-generaal in Shanghai krijgt wekelijks drie delegaties met gelukzoekende zakenlui op bezoek of ruim 150 per jaar.  

Het China Handboek ( 1 ) met gratis updates via nieuwsbrieven speelt in op die trend. Uitgeverij Expat Plus stelde het samen m.b.v. experts: ondernemers, managers, studenten, journalisten. Ze deden trouwens hetzelfde voor India.  

Het telt acht hoofdstukken: politiek, economie, maatschappij, eerste stappen in China, rekruteren van en omgaan met Chinees personeel, intellectuele eigendom en contracten, zakelijke omgangsvormen, wonen in China.
In het eerste hoofdstuk wordt onomwonden gezegd dat in veel bedrijven de partijsecretaris machtiger is dan de algemeen directeur. De CCP heeft 70 miljoen leden of ruim 1/20 van de bevolking . De politieke hervormingen blijven achter bij de economische en sociale vernieuwingen. De Rechterlijke Macht is niet onafhankelijk en doet wat de CCP vraagt. De auteurs vertellen het allemaal zonder iets te verdoezelen en raden de ondernemers aan niet te beginnen over mensenrechten, Taiwan, Tibet of Falun Gong. Een andere factor die hier minder aan bod komt, is corruptie op alle niveaus. Jan van der Putten ( 2 ) vertelt heel enthousiast over zijn jaren in Peking, maar beweert tegelijk dat de Chinese corruptie alle records van Latijns-Amerika en Italië samen klopt. Hij vertelt ook uitgebreid over het dagelijks leven, rare gewoontes en Falun Gong, een beweging waarin vele Chinezen naar zingeving in hun leven zoeken.

Bij economie staan zowel voorbeelden van successen als mislukkingen. Bij de laatste categorie horen klinkende namen zoals de Nederlandse topbedrijven Ahold, KPN, Numico, Coberco, Whirlpool. Verklaringen voor het falen ontbreken. Die kun je wel vinden bij de Brit  Tim Clissold. Hij schreef een heel boek over zijn falen: “Mister China” ( 3 ) . Hij raadt de toekomstige China-investeerder aan alle westerse managementregels aan zijn laarzen te lappen en gewoon zijn ervaringen met tien jaar China te lezen. Bovendien schrijft hij niet eens verbitterd, ondanks zijn verlies van 400 miljoen dollar of 330 miljoen €, maar met veel bewondering voor de inventiviteit en sluwheid van vele Chinezen. De gerechten die hij mocht verorberen, doen ons niet watertanden: oren van konijnen, ossenkop, pezen van geitentenen, vislippen.

Andere Nederlandse bedrijven doen het wel schitterend: Philips, TPG, DSM, Akzo, Ten Cate. En wie de Rotterdamse containerhaven bezoekt, merkt met eigen ogen de stijging van de containers uit en naar China. Een ander succesverhaal is dat van het Vlaamse Janssen Pharmaceutica in Xian; zie daarvoor het verslag van pionier Joos Horsten en Geerdt Maghiels ( 4 ).Dit bedrijf werd in 2005 verkozen tot beste werkgever van China. 
Het Chinese Wirtschaftswunder deed een welvarende middenklasse ontstaan. Drie kenners ontleden hun koopgedrag en wijzen op gelijkenissen en nog meer verschillen met de Amerikaanse en Europese consument. Om hun reizen naar Europa te bevorderen en ook een graantje mee te pikken van hun welvaart, werd in 2004 in Hasselt WDR-travel opgericht, dat Europese rondreizen organiseert die specifiek op maat zijn voor Chinese toeristen. Zie De Tijd, 11.03.06.

Het Handboek geeft veel goede raad aan wie in China een bedrijf wil opzetten. Het waarschuwt ook voor het diepe dal waar velen door moeten voordat ze de eerste successen boeken.
Goed, betrouwbaar en loyaal personeel vinden blijkt niet eenvoudig te zijn. Chinese werknemers zijn zeer mobiel en vertrekken zodra ze ergens anders iets beters vinden. Het blijkt ook best te zijn je sollicitant niet te nemen of af te wijzen op basis van zijn Engels en er rekening mee te houden dat tweederde van de universitaire diploma’s vals zijn!

Chinezen gaan ook anders om met intellectuele eigendom en contracten. Copyright en the right to copy liggen dicht bij elkaar. En na het tekenen van het contract beginnen soms de onderhandelingen.
Bij de zakelijke omgangsvormen behoren ook veel alcohol drinken, ook de afschuwelijk sterke drank baijiu en zorgen dat de Chinese partner geen gezichtsverlies lijdt. Zijn “ja” is één van de vele manieren om “neen” te zeggen. Connecties of guanxi blijken onmisbaar te zijn om een contract in de wacht te slepen.

In China gaan wonen vergt het juiste visum, een medische keuring, ziekteverzekering, veel geduld, tolerantie tegenover Chinese vormen van gedrag en etiquette. Bij Jan van der Putten ( 2) kunnen we lezen dat ze bij het eten allerlei geluiden maken en dat passerende kakkerlakken, muizen en ratten hen niet storen in een restaurant.
Het boek eindigt met een selectie van Nederlandse bedrijven en overheidsdiensten in China.

De acht hoofdstukken worden afgewisseld met korte samenvattingen van boeken over China, interviews, leuke cartoons en advertenties. Verder is er een landkaart met duidelijke weergave van de vruchtbare gebieden in het rijkere oosten en de onvruchtbare in het westelijke binnenland. 800 miljoen arme boeren wonen dus niet aan de oostkust.  

Het handboek is in de eerste plaats bedoeld voor kandidaat – ondernemers, maar elke geïnteresseerde kan eruit leren hoe het dagelijkse leven in China verloopt. De andere titels hebben een bredere doelgroep.  

Referenties

  
1. China Handboek 2006. Uitgeverij Expat Plus Media, Rotterdam; Roularta, Roeselare, 2006. 156 p. ; kaart, foto’s. ISBN 90 810264 1 0; € 27,50. 
2. Jan van der Putten, Van onze correspondent. Standplaats Peking. Uitgeverij K.I.T., Amsterdam; EPO, Deurne, 2006. 217 p.; ISBN 90-6832-571-X; € 17,50. 
3. Tim Clissold, Mister China. Uitgeverij Mets & Schilt, A’dam; Roularta, Roeselare, 2005. 271 p.; ISBN 90-5330-431-2;  € 17.
4. Geerdt Magiels, Paul Janssen. Pionier in farma & China. Uitgeverij Houtekiet, Antwerpen/ A’dam, 2005. 279 p.; foto’s, kaart, bijlagen, lit. ISBN 90 5240 827 0; € 19,95.

Jef Abbeel, maart 2006.